Grób powstańca śp. Jana Bielanika oznaczony proporcem „Tobie Polsko”

14 listopada na cmentarzu przy ulicy Cmentarnej w Brzezince odbyła się wyjątkowa uroczystość. Grób weterana trzech powstań śląskich śp. Jana Bielanika został oznaczony znakiem pamięci „Tobie Polsko”.

Akcja została zainicjowana przez wnuczkę powstańca Barbarę Kubicę, a zorganizowana przez oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wraz z Urzędem Miasta Mysłowice. W wydarzeniu wzięli udział: rodzina powstańca – wnuczka Barbara Kubica z prawnukiem Andrzejem Opitkiem i Danutą Ciosek, dyrektor Oddziału IPN-u w Katowicach dr Andrzej Sznajder, wiceprezydent Mysłowic Wojciech Chmiel, przedstawiciele miejskich jednostek, dziekan dekanatu mysłowickiego i proboszcz parafii pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezince ks. Andrzej Hoinkis, służby mundurowe oraz reprezentanci lokalnej społeczności.

To trzecia uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego na terenie Mysłowic. Do tej pory proporcem pamięci „Tobie Polsko” oznaczono groby weterana powstań śląskich plut. Tomasza Adama Janty oraz plut. Wilhelma Marca. Więcej na ten temat w artykułach: Znaki pamięci na grobach powstańców. Uhonorowali plut. Tomasza Adama Jantę oraz Grób powstańca plut. Wilhelma Marca oznaczony proporcem „Tobie Polsko”.

Jan Bielanik urodził się 15 grudnia 1894 r. w Dziećkowicach. W latach 1919-1921 uczestniczył w trzech powstaniach śląskich. W czasie I powstania brał udział w rozbrajaniu Grenzschutzu w Brzezince, w 1920 r. działał na terenie Mysłowic, natomiast podczas III powstania walczył w kompanii dowodzonej przez Franciszka Kawę. Uczestniczył wówczas w walkach toczonych na terenie Mysłowic, Katowic, Kędzierzyna oraz Góry św. Anny. W latach 1919-1921 należał do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, a od 1922 r. do Związku Powstańców Śląskich. Został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi. Zmarł 16 października 1963 r.

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN-u w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego.

– Mija 59 lat od śmierci dziadka i dopiero teraz można o tym wszystkim mówić, bo jeszcze niedawno to było tajemnicą – mówiła Barbara Kubica, wnuczka powstańca.

Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20×8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”.

– Odwzorowując sztandar w takiej postaci, kładąc go na groby uczestników powstań śląskich, wyrażamy im naszą wdzięczność. Chcemy też, aby w ten sposób inni odwiedzający groby na tym cmentarzu zwrócili uwagę na ten jeden nagrobek i podobnie jak my dzisiaj uświadomili sobie, że są dłużnikami tamtego pokolenia – powiedział na uroczystości dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN-u w Katowicach.

Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Muzeum posiada także fotografię z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy. Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88. Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.