Zmiany w zachowaniu nastolatka są częścią dorastania, ale nie każda zmiana jest „normalna”. Kluczowe jest odróżnienie naturalnych etapów dojrzewania od sygnałów, które mogą świadczyć o poważniejszym problemie. Równowaga między czujnością a nadopiekuńczością bywa trudna, ale możliwa.
Dorastanie to czas huśtawek nastrojów, potrzeby prywatności i testowania granic. Chaos w pokoju, wycofanie czy drażliwość same w sobie nie muszą być powodem do niepokoju. Alarm zapala się wtedy, gdy zmiany są nagłe, intensywne i obejmują kilka obszarów życia jednocześnie.
Niepokojące mogą być m.in. całkowita zmiana środowiska rówieśniczego i unikanie dawnych znajomych, zaniedbywanie higieny i wyglądu, utrata zainteresowania dotychczasowymi pasjami, problemy ze snem, narastająca skrytość, kłamstwa dotyczące miejsca pobytu, a także niewyjaśnione wydatki lub znikające pieniądze.
Warto zwracać uwagę również na sygnały fizyczne. Substancje psychoaktywne często pozostawiają widoczne ślady: nienaturalnie rozszerzone lub zwężone źrenice, nawracające krwawienia z nosa, nietypowe zapachy na ubraniach lub w pokoju, ślady oparzeń lub wkłuć, nagłe wahania masy ciała, przewlekły kaszel czy duszności. Szczególnie groźne są dopalacze, które mogą powodować gwałtowne zatrucia. Kołatanie serca, drgawki, silne pobudzenie lub skrajna senność to sygnały wymagające pilnej pomocy medycznej.
Gdy coś nas niepokoi, nie warto ani panikować, ani udawać, że problemu nie ma. Najlepiej wybrać spokojny moment i jasno nazwać swoje obawy, bez oskarżeń i przesłuchań. Otwarte pytania i gotowość do wysłuchania zwiększają szansę na szczerość.
Jeśli obawy się potwierdzą, rodzice nie są sami. Wsparcia można szukać u pedagoga szkolnego, psychologa, w poradniach rodzinnych lub lokalnych ośrodkach profilaktyki. Wczesna reakcja często decyduje o skuteczności pomocy.
Profilaktyka zaczyna się jednak znacznie wcześniej. Relacja oparta na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa sprawia, że dziecko ma odwagę mówić o problemach, zanim staną się one realnym zagrożeniem.
